Wehikuł czasu  – luty 2025 (rok 16/192)

XVII Zima w Twierdzy Głogów 2025. Już za chwilę, 3 lutego rozpoczną się ferie, a dla przebywających w Głogowie cykliczna akcja umożliwiająca poznanie, na co dzień niedostępnych w Głogowie miejsc związanych z militarną historią miasta. Tym razem będzie to m.in. budynek Sądu Rejonowego, czy Odrzańskie Centrum Przyrodniczo-Rekreacyjne Neptun. Obydwa obiekty znajdują się w miejscach, które były w przeszłości wplecione w system fortyfikacji twierdzy. Szczegółów szukajcie w Internecie.

W pochodzącym z początku XX wieku gmachu Sądu kryje się wiele ciekawostek architektonicznych i fortecznych

22 stycznia 2025 roku na cmentarzu przy ul. Świerkowej liczne grono znajomych, byłych uczniów i koleżeństwa nauczycieli, pożegnało Wiktorię Kister. Była nauczycielką historii (profesorem szkoły średniej decyzją Kuratorium w Zielonej Górze) w Zespole Szkół Zawodowych nr 1 w latach 1961–2003, która zmarła 16 stycznia w wieku 87 lat. Była naszą nauczycielką historii, wychowawczynią pokoleń uczniów, pozostawiła ślad w naszych sercach i umysłach. Wehikuł też ma Pani Profesor coś do pamiętania…

Prof. Wiktoria Kister wśród Grona Pedagogicznego (Kronika ZSPol.)

33. Finał Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy w Głogowie, tradycyjnie obserwowany był przez Wehikuł czasu (choć z daleka), z jego aktywnym udziałem. W wyniku zbiórki w trakcie licytacji uzyskano ponad 46 600 zł (w ubiegłym roku 36 tys.).

80 lat temu, 12 lutego oddziały Armii Czerwonej okrążyły zamienione w twierdzę miasto. 27 lutegożołnierze 6 Warszawskiego Samodzielnego Zmotoryzowanego Batalionu Pontonowo-Mostowego Wojska Polskiego postawili na wschodnim brzegu Odry, poniżej Czelina, pierwszy polski słup graniczny na Odrze.  O początku tradycji głogowskich saperów piszemy niżej.

Most pontonowy na Odrze wizytowany przez generałów E. Molczyk dowódcę  Śląskiego Okręgu Wojskowego i T. Piotrowskiego, Szefa Wojsk Inżynieryjnych MON (Zbiory I. Dominiaka)

Z lektur Wehikułu  (144)

Dziś książka na ferie. Wspomnienie sportowca o sporcie. Czas ferii to nie tylko wycieczki i daleka historia. To również czas zajęć w szkolnej czy miejskiej hali sportowej. Jak hala, to może i koszykówka? Łączymy dziś codzienność z przeszłością. Wehikuł prezentuje więc wspomnienia koszykarza z USA grającego ponad 40. lat temu w polskiej lidze koszykówki. Dziękuje również Kentowi za sympatyczną dedykację. W Lublinie wydano wspomnienia:

Kent Washington, Kentomania. Czarnoskóry wirtuoz koszykówki w komunistycznej Polsce, Lublin 2023.

Pierwszy Amerykanin w polskiej drużynie. Wzrost 173 cm nie dawał mu wielkich szans na boisku, więc przewagę zdobywał umiejętnościami kozłowania, dryblowania i podawania piłki w niekonwencjonalny, zaskakujący dla przeciwnika sposób. Jego znajoma stwierdziła: „fajnie jak taki maluch robi sobie jaja z tych wielkoludów na boisku”.

Polskę zaczął poznawać w maju 1976 r., kiedy jako członek drużyny z Southampton College przyleciał nad Wisłę na siedem meczów. „Przez kilka kolejnych dni w Warszawie jadłem dziwne jedzenie i piłem ciepłą colę, dużo zwiedzałem i zetknąłem się z zupełnie innym stylem gry w koszykówkę (…)”. Kilka lat później przyjechał na 4 i pół sezonu, które spędził w Starcie Lublin i Zagłębiu Sosnowiec do 1983 roku.

Opisuje swoje obserwacje, począwszy od „czarnego rynku” dewizowego, czyli wymiany dolarów na złotówki.  „Chce wymienić dolar na złotówka – odpowiedział koszykarz pytającemu łamanym angielskim kelnerowi. Gdzie się nie pojawili, słyszeli „ciendź many”. Dużo trenował, spędzając w związku z tym wiele czasu w obiektach sportowych. Jednak sam dużo oglądał i był też atrakcją dla kibiców i współtowarzyszy sportowych zawodów.

O tym jak szeroka była wiedza, że jednym z koszykarzy w polskiej drużynie jest zawodnik o innym kolorze skóry i do tego „wirtuoz” koszykówki, niech świadczy fakt, że Stanisław Bareja uczynił z Kenta bohaterem jednego z epizodów w kultowym „Misiu”. Koszykarz „zagrał” rolę młodego Rysia Ochódzkiego, który stwierdził przed swoją partnerką: „Jak byłem młody, to też byłem Murzynem i grałem w kosza”. Kent opowiada o nagraniu i znakomitych relacjach ze Stanisławem Tymem i reżyserem.

Washington rozegrał w polskiej Lidze Koszykówki 146 meczów i zdobył w latach 1979–1983 2 750 punktów, czyli średnio, blisko 20 punktów w każdym spotkaniu.

Pocztówka ze Śląska (25)

W 80 lat po zakończeniu wojny przypominamy w naszym cyklu widoki z podróży koleją w 1945 roku. Wędrówka ludów odbywała się równolegle z mknącymi na front czy z frontu eszelonami wojskowymi. Sowieci dwutorowe linie kolejowe, szczególnie gęste na Śląsku, albo rozbierali, albo jeden z torów przekuwali na „rozmiar” dostosowany do rozstawu osi swoich wagonów. Dla cywilów wagonów było, więc mało miejsca, dlatego wykorzystywano wszystkie powierzchnie. Łącznie z dachami.

Obrazek kolejowy w drodze do Wrocławia. Fotografia uzyskana dzięki pomocy dr. Marka Żaka z Muzeum Miedzi w Legnicy.

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu  – luty 2025 (rok 16/192) została wyłączona

Wehikuł czasu  – styczeń 2025 (rok 16/191)

Wchodzimy w rok jubileuszowy – 80. rocznicy zakończenia II wojny światowej i przybycia na tę ziemię Polaków.

80 lat temu w styczniu 1945 r. nad Odrę trafił walec wojenny. Rozbijane i spychane w trakcie ofensywy styczniowej Armii Czerwonej oddziały Wehrmachtu na Dolnym Śląsku łapią chwilowy oddech. Kilka miesięcy później, ale jeszcze przy dużych kosztach ludzkich i materialnych, następuje koniec tej straszliwej wojny. Głogów został zdobyty na miesiąc przed kapitulacją III Rzeszy. Potem rozpoczęła się odyseja milionów ludzi.

Ukazujące się w coraz większej ilości opracowania i wspomnienia niemieckie czy kolejne prace polskie oparte na badaniach w dostępnych archiwach pozwalają poszerzać naszą wiedzę o najnowszej historii Głogowa. Będziemy przypominali jubileuszowe wydarzenia w odpowiadających im miesiącach Wehikułu czasu.

Ostatnie chwile wojennego Głogowa. Zdjęcie lotniczego zwiadu 80 lat temu

Natomiast w ostatnim miesiącu minionego roku zarejestrowaliśmy kilka interesujących faktów. Celem utrwalenia w zbiorowej pamięci piszemy także o nich.

4. Głogowski Batalion Inżynieryjny, aktywnie uczestniczący w likwidacji skutków katastrofalnej letniej powodzi, ma swój udział w szybkim oddaniu do użytku tymczasowego mostu na Osobłodze w Krapkowicach (woj. opolskie), który od 23 grudnia 2024 r. służy już mieszkańcom. Budowa trwała 28 dni. Nowy most wojskowej konstrukcji DMS-65 zastąpi stary, zniszczony przez powódź, na drodze krajowej 45. Ma nośność do 10 ton i długość 39 m. Wyeliminował kłopotliwe objazdy na trasie Opole-Racibórz. Po pierwszych dniach użytkowania okazuje się, że nie jest przestrzegane ograniczenie nośności do 10 ton. Most może zostać „rozjechany” przez ciężarówki.

Most na Osobłodze (fot.Tygodnik Krapkowicki)

W reprezentacyjnej Sali Królewskiej Akademii Rycerskiej w Legnicy 18 grudnia 2024 r. wręczono Nagrodę „Legnicka Książka Roku 2023”, która powędrowała do Stowarzyszenia „Pamięć i Dialog” za pracę „Tadeusz Gumiński: życie, dzieło, pamięć”. Statuetkę projektu Katarzyny Bułki-Matłacz odebrał redaktor i inicjator wydawnictwa dr Marek Żak. Wehikuł czasu ma powody do satysfakcji, bowiem uczestniczył w pracach zespołu redakcyjnego i napisał kilka artykułów. Jeden z nich analizuje i opisuje wątki głogowskie w olbrzymim dziele T. Gumińskiego, jakim był jego „Dziennik” pisany przez kilkadziesiąt lat.

Czy Grębocice wrócą do powiatu głogowskiego? Na ostatniej sesji Rada Gminy podjęła uchwałę o rozpoczęciu konsultacji społecznych. Za podjęciem działań głosowało 13 radnych przy 1 głosie sprzeciwu i 1 wstrzymującym. Inicjatywa grębocicka wywołała lokalną burzę. Poczekajmy do marcowych konsultacji, które odbędą się w trakcie zebrań wiejskich.

Gmina Grębocice a powiat głogowski (fot. UG Grębocice)

Pomnik Bolesława Chrobrego w Głogowie coraz bliżej. Najwyżej, spośród 10 projektów, Jury, któremu przewodniczy artysta plastyk Małgorzata Maćkowiak, oceniło pomysł artysty rzeźbiarza z Poznania – Rafała Nowaka wraz z zespołem. Jego Bolesław Chrobry siedzi na tronie ozdobionym symbolami, oparty jest na mieczu. Jak będzie ostatecznie wyglądał pomnik, który stanie w Głogowie, nie wiemy, bo jeszcze brak informacji o skierowaniu do realizacji i proponowanych korektach czy uzupełnieniach.

Minęła właśnie w grudniu 10. rocznica objęcia głogowskiej prezydentury przez Rafaela Rokaszewicza. Tym samym staje się najdłużej pełniącym ten urząd w polskim Głogowie.

2014-12-08, Zaprzysiężenie prezydenta R. Rokaszewicza (fot. P. Dudzicki)

Z racji postępujących decyzji przybliżających budowę nowej przeprawy i obwodnicy miasta, jeszcze raz, niżej, przypominamy zdarzenie ze stycznia 1948 roku, będące przyczynkiem do historii głogowskich mostów po wojnie.

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu  – styczeń 2025 (rok 16/191) została wyłączona

Wehikuł czasu  – grudzień 2024 (rok 16/190)

Czapka św. Mikołaja niebawem przykryje hełm ratuszowej wieży. W dniach 6–9 grudnia odbędą się tradycyjne Dni Świętego Mikołaja, patrona miasta. Będą miały charakter festynu pełnego zabaw czy jarmarku, jak i poważnych dysput. Odbędzie się bowiemIII Głogowska Konferencja Interdyscyplinarna pod patronatem św. Mikołaja Biskupa.

Anna Lechowska, Prezes głogowskiego Stowarzyszenia dla Dzieci i Młodzieży Szansa wraz z kielichem soku z cytryny, po wypiciu, którego musiała się uśmiechnąć, 25 listopada otrzymała „Order Uśmiechu”. Odznaczenie przyznawane jest na wniosek dzieci, w tym przypadku uczniów Szkoły Podstawowej nr 12 w Głogowie, noszącej imię Kawalerów Orderu Uśmiechu. Dodajmy, że Dama Orderu jest pierwszym mieszkańcem Głogowa wyróżnionym tym znakiem.

Anna Lechowska już z Orderem Uśmiechu po wypiciu kielicha soku z cytryny. Obok herold i Kanclerz Międzynarodowej Kapituły Orderu, były Rzecznik Praw Dziecka Marek Michalak (Fot. B. Popiel)

Pięć już lat minęło, kiedy na scenie Teatru Miejskiego im. Andreasa Gryphiusa w inaugurującym działalność, po odbudowie, wystawiono specjalnie na zamówienie miasta sztukę „Piast” napisaną przez Patrona Teatru. Mimo szarugi i deszczu w przeddzień w zakamarki pachnącego jeszcze farbą obiektu weszły rzesze głogowian. Rozdano ponad tysiąc egzemplarzy specjalnie napisanej broszury. Z dumą prezentowano efekt odbudowy. A na prapremierze było wielu gości i był też Wehikuł czasu.

W listopadowy poranek 2019 roku przed prapremierą

Od końca listopada trwają w regionie tradycyjne, oficjalne i towarzyskie spotkania górników. Będzie też spotkanie artylerzystów. Zbliża się święto Artylerzystów i Górników, którym w przededniu dnia ich patronki – Barbarki i Barbórki składamy serdeczne życzenia. Niżej o półwieczu od ortograficznej zmiany imienia Patronki.

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu  – grudzień 2024 (rok 16/190) została wyłączona

Wehikuł czasu – listopad 2024 (rok 16/189)

Honorowy Obywatel Miasta Głogowa oraz Zasłużony dla Miasta Głogowa to tytuły przyznawane przez Radę Miasta corocznie i wręczane przy okazji obchodów Święta Niepodległości w trakcie uroczystych sesji Rad Miasta i Powiatu. Według regulaminu Tytuł Honorowy Obywatel jest jeden, natomiast Zasłużonych może być mianowanych do trzech osób. W tym roku honorową obywatelką zostanie dr Aleksandra Glińska, lider fundacji Hospicjum Głogowskie, natomiast tytuł zasłużonego otrzyma Antoni Bok, znany regionalista, historyk i przewodnik, przyjaciel Wehikułu czasu.

Laureaci (fot. dgl news)

Październikowy urlop w Głogowie i na Dolnym Śląsku był okazją do uczestnictwa w niektórych lokalnych przedsięwzięciach.

9. Bukowiński Festiwal Nauki – międzynarodowe doroczne wydarzenie naukowe i artystyczne, popularyzujące wiedzę o tym regionie, zawitał do Głogowa. Zaprosił Wehikuł Jerzy Akielaszek, niespożyty animator działań kresowych. Było dużo o bukowińskiej kulturze i historii. Wykłady dotyczyły dziedzictwa kulturowego Bukowiny, najnowszych odkryć archeologicznych oraz znaczenia nauki w życiu codziennym.

Ukoronowaniem dnia pełnego wrażeń była prezentacja „Cmentarz, kapliczki i krzyże przydrożne w Pojanie Mikuli” z badań terenowych prowadzonych na rumuńskiej Bukowinie przez wolontariuszy Głogowskiej Edukacji Kresowej. A potem wystąpili członkowie zespołu Górali Czadeckich „Dawidenka” z nieodległych Koźlic.

Prof. Helena Krasowska z Instytutu Slawistyki PAN w Warszawie, współpracująca z głogowianami przy projekcie bukowińskim poprosiła o autograf i Janusz z „Dawidenki”, który nas polubił. Do zobaczenia.

Telemach Pilitsidis w Legnicy. 18 października odbył się wernisaż wystawy zmarłego niedawno Artysty. Zaprezentowano obrazy ze zbiorów Muzeum Miedzi w Legnicy (które przekazała m.in. żona) oraz prywatnej kolekcji rodziny. Ukazują one drogę twórczą Pilitsidisa – od wczesnych płócien przesiąkniętych wpływem Nowosielskiego po dojrzałe dzieła. W trakcie tłumnie odwiedzonego spotkania podziwiano dzieła i prowadzono interesujące rozmowy.

Wśród uczestników wernisażu był głogowski lekarz i mecenas kultury, przyjaciel Telemacha, Jarosław Kachnowicz, z którym, wraz zz Zbyszkiem Kozubskim, w kuluarach prowadziliśmy rozmowę na temat przyszłości galerii obrazów Telemacha Pilitsidisa (Fot. E. Kozubska)

Nagroda im. Anatola Omelaniuka przyznawana przez Dolnośląskie Towarzystwo Regionalne i Radę Krajową Ruchu Stowarzyszeń Regionalnych w konkursie na najlepszą książkę i czasopismo regionalistyczne miała swój finał we Wrocławiu 26.10.2024 r. W skomplikowanym procesie nagradzania monografia o powojennych dziejach Gminy Żukowice pt. „Kraina pól malowanych i bogatych złóż miedzi. Powojenne dzieje Gminy Żukowice” pod red. prof. Joanny Nowosielskiej-Sobel z udziałem prof. Grzegorza Straucholda z UWr. i Dariusza A. Czai, została nagrodzona jedną z trzech Głównych Nagród za najlepszą książkę regionalistyczną wydaną w 2023 r. (kolejne otrzymały: Aleksandra Suława, „Przy rodzicach nie parlować. O polskich powrotach z Francji”, wyd. Czarne 2024; Zbigniew Rokita, „Odrzania. Podróż po Ziemiach Odzyskanych”, wyd. Znak, Kraków 2023). Do Nagrody zgłoszono 40 książek i 14 czasopism. Wśród tych ostatnich Nagrody Główne otrzymały Roczniki „Małopolska” i „Głos Nałęczowa”.

Należy podkreślić zaangażowanie organizacyjne w sprawne przeprowadzenie uroczystości prezesa TZG Zbigniewa Mazurka, członka Zarządu Głównego DTR.

Po wręczeniu statuetek (sowa) i okolicznościowych dyplomów, od lewej stoją: prof. Joanna Nowosielska-Sobel z UWr, prof. Izolda Topp-Wojtowicz, przewodnicząca Jury, wójt Żukowic Krzysztof Wołoszyn, Dyrektor Gminnej Biblioteki Publicznej, Katarzyna Płuciennik-Wójt, Dariusz A. Czaja, prof. Grzegorz Strauchold z UWr (fot. arch. DTR)

17 października 2024, Narodowy Bank Polski rozpoczął sprzedaż srebrnej, 20-złotowej monety kolekcjonerskiej – „Głogów”. Wśród pomysłodawców emisji był głogowianin Dariusz A. Czaja, niespożyty w przedstawianiu kolejnych inicjatyw. Jest to siódma moneta z serii Polskie Termopile. „Seria ma na celu unieśmiertelnienie licznych bitewnych zmagań wojska polskiego, w których przewaga wrogich wojsk była zatrważająca”. W serii „Polskie Termopile” ukazały się dotychczas: Głogów (2024), Warszawskie Termopile (2023), Dytiatyn (2021), Węgrów (2021), Wizna (2019), Hodów (2081), Zadwórze(2017).

Jak widać, głogowska moneta upamiętnia najstarsze wydarzenie serii.

Natomiast dane informacyjne są takie: Nakład: 10 000 sztuk; Stop: Ag 925; Waga: 28,28 g; Średnica: 38,61 mm; Stempel lustrzany.

Dwa egzemplarze monety kolekcjonerskiej „Głogów” z serii „Polskie Termopile” wydanej przez NBP

Promocje nowych wydawnictw miały miejsce w ostatnich dniach w nieodległej Legnicy. Ponieważ dotyczyły i Głogowa wspominamy o nich niżej.

28 października 2024 w Legnickiej Bibliotece Publicznej im. Tadeusza Gumińskiego odbyło się spotkanie promocyjne VI tomu „Legnickiego Almanachu”. Rocznik ten wydawany przez Stowarzyszenie „Pamięć i Dialog” stanowi nieocenione źródło wiedzy o historii miasta i regionu.

Na ponad 500 stronach zamieszczono artykuły oraz materiały dokumentujące różnorodne aspekty dziejów Legnicy, Dolnego Śląska i innych miejsc otaczającego nas świata. Wśród autorów są również znani badacze Ziemi Głogowskiej, jak Marek Robert Górniak i archeolog Jakub Szajt z MAH. Dołączył do nich piszący te słowa, będący również członkiem kolegium i współredaktorem tomu. Trzeba również przypomnieć, że Marek R. Górniak jest też członkiem Rady Naukowej periodyku.

Najnowszy tom Almanachu znajdzie się jak zwykle w Bibliotece PANS. Właśnie tam w Głogowie funkcjonuje Dział Regionaliów, gdzie można znaleźć bogatą literaturę dotyczącą Ziemi Głogowskiej i okolic.

W trakcie spotkania   (Fot. Andrzej Miernicki)

Czytaj dalej
Zaszufladkowano do kategorii Bez kategorii | Możliwość komentowania Wehikuł czasu – listopad 2024 (rok 16/189) została wyłączona