Wehikuł Czasu

Kolejna, już 77 rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego. W pierwszych latach powojennych nosiło nazwę Powstanie Sierpniowe. Upamiętniono tę nazwę w postawionej w 1946 roku kapliczce w Dąbrównie na Mazurach. W poszukiwaniu rodziny fundatora, pierwszego burmistrza, który w Powstaniu stracił córkę, Wehikuł i głogowianie mieli swój udział.

Tablica z 1946 roku w odnowionej kapliczce w mazurskim Dąbrównie. (fot. Waldemar Mierzwa)

A w Głogowie o 17.00, w godzinie „W”, czas zatrzymał się w ryku syren i błysku rac przy Pomniku Podziemia Niepodległościowego. Kilka dni wcześniej zakończyla się kolejna przygoda w ramach „Lata w Twierdzy Głogów”. Wspominamy w tym miejscu, bo ostatni epizod „Lata” miał wymiar szczególny. Była to wyprawa do Kostrzyna nad Odrą. Do twierdzy i miejsca, gdzie kiedyś, do wiosny w 1945 roku był Küstrin. Miasto, leżące na drodze do Berlina, zostało w trakcie bezsensownej obrony, podobnie jak Głogów, zamienione w forteczny punkt oporu i zniszczone do fundamentów.

W Kostrzynie nad Odrą 24 lipca 2021 w sobotę, miejsce, w którym była Starówka.  Schody do przeszłości… (fot. Mirek Maks Litwiński).

Święta w środku lata. Obchodzą je policjanci i żołnierze. Wehikuł czasu otrzymał zaproszenie na kolejne, powiatowe obchody Święta Policji w Głogowie. Odbywały się w 102 rocznicę powołania Policji i 31 rocznicę uchwalenia ustawy o Policji. Nie mogąc uczestniczyć w tych uroczystościach, skierowaliśmy do komendanta głogowskich policjantów insp. Krzysztofa Płaskonki list z życzeniami dla funkcjonariuszy i pracowników Komendy.

Wśród 39 policjantek i policjantów garnizonu głogowskiego awansowanych na wyższy stopień służbowy znalazł się też insp. K. Płaskonka. Gratulujemy awansu Panie Komendancie.

15 sierpnia to święto Wojska Polskiego. Przed wojną, od 15 sierpnia 1923 roku obchodzono w tym dniu Święto Żołnierza. Przywrócono je w 1992 roku. W kolejną rocznicę zwycięstwa w Bitwie Warszawskiej 1920 odbędą się obchody Święta Wojska Polskiego ‘21. MON w tym roku organizuje je pod hasłem „Zostań Żołnierzem Rzeczypospolitej”, proponując udział w 30 PIKNIKACH WOJSKOWYCH. W województwie dolnośląskim taki pokaz odbędzie się 15.08. w nieodległych Polkowicach.

Co roku z okazji tego i kościelnego święta Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny w Głogowie organizowane są imprezy i przedsięwzięcia pod nazwą „W cieniu Kolegiaty”. W ubiegłym roku ze względu na epidemię jego obchody ograniczono. I w tym będą miały skromniejszy wymiar. Przypomnijmy, że będzie to już XV edycja tego, cieszącego się dużym zainteresowaniem mieszkańców ziemi głogowskiej wydarzenia.

Wehikuł czasu otrzymał zaproszenie na obchody Święta Wojska Polskiego w Kożuchowie, organizowane przez Koło ZŻWP im. 13 Pułku Zmechanizowanego wspólnie z władzami samorządowymi.

Jak z powyższego choćby widać, odbywać się będą uroczyste capstrzyki, integracyjne spotkania środowiskowe itp. Wehikuł czasu przekazuje żołnierzom, weteranom, emerytom wojskowym najserdeczniejsze życzenia i podziękowania za Waszą służbę.

Jedna z wielu uroczystości wojskowych pod Pomnikiem dzieci Głogowskich. Dziesięć lat temu, w czerwcu 2011 r., ze sztandarem 4 batalionu ratownictwa inżynieryjnego i żegnał się jego dowódca, ppłk Marek Baraniak.

Mija właśnie siedemdziesiąta rocznica powstania polskiego garnizonu wojskowego. Wraz z utworzeniem 112 pułku artylerii ciężkiej i jednostek saperskich Głogów ponownie stał się miastem garnizonowym. Przypominamy ten fakt w cieniu zbliżającego się święta.

Na przełomie lipca i sierpnia na głogowskim rynku odbyła się wyjątkowa akcja artystyczna – „Solaris Art Performance – rzeźba malarstwo poezja” przygotowana przez Fundację Otwarta Pracownia Twórcza z Warszawy.

Inspiracją było powstałe 60 lat temu dzieło Stanisława Lema o tym właśnie tytule „Solaris”, które już wcześniej było filmowane. Bohaterowie powieści zamknięci w stacji badawczej nad cytoplazmatycznym oceanem planety Solaris zmagali się z nowym pojęciem tego, co obce. Obecni artyści (w tym głogowscy) – rzeźbiarze Janusz Owsiany i Jan Kubicki, literat i poeta Władysław Paździoch, malarki Ewelina Filipczuk i Magdalena Czuczwara chcieli „zrewidować swoją współczesność i samych siebie, aby na nowo zbudować relacje między sobą a zupełnie nowym światem”. Wśród rzeźb, obrazów i wierszy prezentowanych w czasie performansu uwagę zwróciła wykonana ze stali kulista konstrukcja i umieszczona na potężnej karpie czarnego dębu rzeźba Janusza Owsianego pt. „Uniwersum”.

Pierwsze refleksje, opinie i uwagi skłaniają ku życzeniu, by praca ta została w tym miejscu na dłużej.

Uniwersum przed głogowskim Ratuszem. (fpt. Janusz Owsiany)

Czytaj dalej →

Wakacje 2021 będą miały na pewno wymiar radośniejszy niż poprzednie. Choć pandemia jeszcze kołacze w tle, to atrakcji i możliwości aktywnego wypoczynku pojawia się wiele.

Kolejna edycja „Lata w Twierdzy” skrzy atrakcjami w Głogowie i zaprasza na wycieczkę do twierdzy „Kostrzyn”. Propozycje mają również inne instytucje i organizacje. Będzie się działo.

IX Głogowskiej Nagrody Historycznej „Złoty Bilet czytelników Wehikułu Czasu za 2020 rok” wręczenie już za nami. Szeroko relacjonowane było w mediach dzięki współpracy z nami, a także dzięki Pani rzecznik Prezydenta i newsom samych laureatów.

Z kronikarskiego obowiązku przypominamy, że w Sali Rajców głogowskiego ratusza po raz pierwszy w dziewięcioletniej już historii Nagrody przyznano ją dwóm Laureatom. Zostały nimi aktywne w pandemicznym roku 2020 organizacje: Głogowska Edukacja Kresowa i Towarzystwo Ziemi Głogowskiej. Otrzymały ufundowane przez Patrona Honorowego Prezydenta Głogowa Rafaela Rokaszewicza statuetki wykute w metalu i osadzone na podstawie z czarnego, wiekowego dębu przez rzeźbiarza z Chociemyśli, Janusza Owsianego.

Stowarzyszenie GEK obdarowane zostało przez Muzeum Archeologiczno-Historyczne i Stowarzyszenie Przyjaciół Muzeum i Historii Miasta Głogowa wydawnictwami. Ze swoim zestawem darów dołączyło też TZG. Natomiast Rodzina Róży Lewicz otrzymała w prezencie kopię obrazu Cranacha – Madonna głogowska.

Księdzu kanonikowi Rafałowi Zendranowi, który nie mógł być wtedy z nami, w imieniu Kapituły dyplom wręczyła 7 lipca dyr. MBP, Izabela Owczarek.

„Rodzinne” zdjęciu wyróżnionych IX Głogowska nagrodą Historyczną (fot. GEK)

W 611 rocznicę bitwy pod Grunwaldem przypominamy głogowskiego puszkarza, który ok. 1409 r. udał się do Malborka na krzyżacką służbę. Specjalnie dla Czytelników Wehikułu czasu wyniki swoich poszukiwań prezentuje Stanisław Saternus, pasjonat historii Zakonu i rycerstwa z tego okresu.

80 urodziny Telemacha Pilitsidisa, uczciło kilka dni temu miasto Głogów wystawą w MAH – „80 na 80” („Telemach Pilitsidis. Malarstwo. 80 obrazów na 80 lat”) i pięknym katalogiem – albumem.

Jubilat urodził się 7 stycznia 1941r. w greckim Kivotos, 60 lat temu rozpoczął studia w krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych. Dyplom obronił w 1967 roku u prof. Jerzego Nowosielskiego. Artysta, poeta, filozof, pedagog osiedlił się 45 lat temu w Głogowie, gdzie władze starały się stworzyć artystom godziwe warunki egzystencji. Zrealizował kilkadziesiąt wystaw indywidualnych, namalował ponad 3 tys. prac. Wydał pięć tomików wierszy. Uczestniczył w ponad trzystu wystawach zbiorowych. Na przestrzeni 40 lat stworzył ponad 3000 obrazów.

Telemach Pilitsidis z ks. Piotrem Matusem w swojej pracowni (fot. Z. Lipowski)

Za nami XII już Imieniny Jana obchodzone przy pomniku profesora Jana z Głogowa. Niestety, drugie w czasie pandemii Covid 19. W ubiegłym roku pamiątkowe drzewka zasadzili lekarze i ratownicy medyczni oraz żołnierze WOT zaangażowani w walce z pandemią. W tym roku gromadzie Janów, Janin i Janków towarzyszyli przedstawiciele oddziału covidowego ze Szpitala Powiatowego oraz Jubilaci – przedstawiciele PSS Społem (75 lat) i Huty Miedzi „Głogów” (50 lat), którzy posadzili pamiątkowe drzewka w Fosie Miejskiej.

Obchody imienin najsłynniejszego Głogowianina, nauczyciela Mikołaja Kopernika są również okazją do przypomnienia, że bohaterami ulic, placów czy rond w mieście są również inni Janowie: malarz Jan Cybis, dziejopis Jan Długosz, kurier i bohater II wojny światowej Jan Karski, poeta Jan Kochanowski, Książę Jan II, malarz Jan Matejko, „kurier z Warszawy”, dyrektor RWE Jan Nowak Jeziorański, generał wojsk polskich, więzień i uciekinier z głogowskiej twierdzy Jan Nepomucen Umiński, papież Jan Paweł II, generał napoleoński, bohater „Mazurka Dąbrowskiego” generał Jan Henryk Dąbrowski, profesor, matematyk, filozof i literat Jan Śniadecki. Ten ostatni ma ulicę wspólnie z bratem Jędrzejem, lekarzem, biologiem i chemikiem, autorem polskich nazw pierwiastków chemicznych, m.in. wodoru, węgla, siarki czy krzemu.

XII Imieniny Jana. (fot. Kacper Chudzik

Jubileusz Huty Miedzi „Głogów”- 50 lat temu dziennikarz Polskiej Agencji Prasowej donosił:

„na zachodnich krańcach Polski, powstał jeden z największych obiektów przemysłowych naszego kraju. W pobliżu piastowskiego Głogowa – symbolu obrony naszej zachodniej granicy nad Odrą i Nysą Łużycką – uruchomiono 20 bm. w przeddzień Lipcowego Święta olbrzymią hutę miedzi”.

A 20 lipca 1971 r., uroczyście, z udziałem najwyższych władz państwowych oddano do użytku Hutę Miedzi „Głogów”. Nad Odrę zjeżdżają przedstawiciele władz z Edwardem Gierkiem i Piotrem Jaroszewiczem. Odbywa się wielka uroczystość polityczna zakończona festynami i koncertem Zespołu Pieśni i Tańca „Śląsk”. O kulisach przygotowań i nieznanych wydarzeniach niżej.

Edward Gierek i Piotr Jaroszewicz w towarzystwie Ryszarda Sojki, dyrektora naczelnego Huty w trakcie przejęci na miejsce uroczystości. (Z rodzinnego archiwum Marka Sojki)

Czytaj dalej →

Przy tym wybuchu soczystej zieleni – jak przekazują swoje opinie Głogowianie – Głogów wydaje się bardziej zielony niż w poprzednich latach.  Sporo głogów kwitnie – co świetnie i kolorowo wygląda. Nieśmiało rozwijające się listki akacji (zwanej robinią) przykryte zostały znienacka przez białe, zwisające grona kwiaty. To rośliny miododajne więc już brzęczą pszczoły, które zwiedziały się o przysmakach. Kasztanowce, lipy dokładają urody…

Czy III fala epidemii już za nami? Kolejne etapy luzowania obostrzeń zaludniają Bulwar, parki, sklepy i restauracje. Zamykany jest oddział covidowy w Głogowskim Szpitalu Powiatowym. – chorych już tylko 6 (31.05.), wszystkie respiratory dedykowane pacjentom z Covid-19 są wolne – mówi rzecznik Szpitala Ewa Todorov. Oddział covidowy funkcjonował od ponad roku. Jego wygaszenie, choć przyjmowane z zadowoleniem, nie zwalnia z czujności i gotowości do ponownego uruchomienia. A teraz odetchnąć będą mogli ludzie z pierwszej linii – codziennie wypełniali swoje ciężkie obowiązki – lekarze, pielęgniarki, sanitariusze, salowe i ci wszyscy, którzy byli potrzebni. Musieli być przy chorym lub dla niego.

Jedna z sal na oddziale covidowym. (fot.Głogowski Szpital Powiatowy)

Przed nami już XII Imieniny Jana. 24 czerwca 2010 roku Wehikuł czasu pytał – czy w Głogowie ma szanse narodzić się nowa tradycja? Pan Jan Hłubowski postanowił obchodzić wtedy swoje imieniny wraz z Janem z Głogowa. Więc tego dnia na ławeczce przy Profesorze Janie usiedli wraz z Janem Fusem. Był też Antoni Bok z Towarzystwa Ziemi Głogowskiej, kilkoro znajomych i życzliwych przygodnych przechodniów. Zdjęcia robiła Grażyna Szyszka z Tygodnika Głogowskiego – a wirtualnie był też duchem Głogowski Wehikuł czasu. Potem już bez względu na pogodę co roku… I stała się tradycja! W czwartek, 24 czerwca 2021, o godzinie 17.00 przy ławeczce Jana z Głogowa, jeszcze w ograniczonych warunkach (sytuacja pandemiczna), jak informują Organizatorzy – redakcja „Tygodnika Głogowskiego” i TZG – po złożeniu kwiatów na kolanach pomnika Jana z Głogowa nastąpi zasadzenie drzewek pamięci w 2021 roku. Tym zaszczytem obdarzeni zostaną przedstawiciele personelu i wyleczonych pacjentów oddziału covidowego Szpitala Powiatowego w Głogowie oraz przedstawiciele jubilatów – obchodzącej 75 urodziny Powszechnej Spółdzielni Spożywców i piećdziesięciolatka – Huty Miedzi „Głogów”.

Z inicjatywy Jana Hłubowskiego uczestnicy Imienin Jana w wyznaczonych miejscach miasta wsadzaja sadzonki rzadkich, czasami egzotycznych roslin. Tu Antoni Bok wraz z wnukiem Iwo w trakcie III Imienin w 2021 roku. (fot. z albumu rodzinnego).

Znalezisko GROT-u (pozostałość pomnika Schillera) w Parku „otworzyło sezon” nowych wieści dla badaczy przeszłości miasta. Znany regionalista Paweł Łachowski, dzięki swoim kontaktom i działaniom, przekazał na profilu Głogowskiego Forum Historycznego miłośnikom Głogowa niespodziewaną wieść.

Uroczysty wjazd starosty krajowego do Głogowa. (Fot. Tomasz Augustyn, Fundacja Pałac Gorzanów).

Najstarszy panoramiczny widok Głogowa, nieznany w mieście do dziś, znajduje się w rodowej siedzibie dawnego starosty krajowego na zamku Herberstein w austriackiej Styrii. To siedziba rodu, którego członkiem był Johann Bernhard von Herberstein, Starosta ziemski księstwa głogowskiego (Fűrstenthumshauptmann). Niebawem kopia malowidła znajdzie się w restaurowanym pałacu Herbersteinów w Gorzanowie na ziemi kłodzkiej.

Obraz przedstawia, jak napisał P. Łachowski, ponad 500-osobowy orszak, który przebył drogę z Wrocławia do Głogowa, towarzysząc staroście krajowemu w uroczystym wjeździe do miasta dla objęcia stanowiska. „…jechały w nim 23 karoce i około 450 osób jadących konno (oficerów, żołnierzy, muzykantów i służących). Z tekstu opisującego całe zdarzenie oraz skład orszaku, można się dowiedzieć, iż Herberstein jechał na koniu na czele kolumny (jego herb rodowy po prawej stronie opisu, po lewej natomiast herb księstwa głogowskiego), a towarzyszył mu ówczesny komendant twierdzy generał Jobst Hilmar von Knigge”. Jak mówi P. Lachowski, dalej prowadzi kwerendę w bibliotekach i archiwach, by uzyskać jak najwięcej wiedzy i będzie nas sukcesywnie na profilu Głogowskiego Forum Historycznego informował.

Być może uda się kolejną kopię sprowadzić do Głogowa, czego miastu i jego miłośnikom oraz turystom życzymy. Jak już sygnalizowaliśmy, Głogowski Wehikuł czasu jest posiadaczem prezentowanego niżej miedziorytu autorstwa MatthäusaKüselaz podobizną Johanna Bernarda von Herbersteina. Jeżeli spełniłby się pomysł kolegi Pawła Łachowskiego, by i w Głogowie znalazła się kopia panoramicznego widoku miasta w 1672 roku, to przekażemy w to miejsce również prezentowany miedzioryt.

Johann Bernard von Herberstein, głogowski królewski starosta krajowy (1671-1685), ryt. MatthäusKüsel. 

3 maja w poniedziałek, po godz. 23 wybuchł pożar zabytkowej plebanii w Jakubowie (gmina Radwanice). Strażakom powiatu głogowskiego oraz polkowickiego, dzięki sprawności i szybkości reakcji, udało się nie dopuścić do przerzucenia się ognia na pobliski kościół. A ten jest jedną z najstarszych świątyń na ziemi głogowskiej (patrz niżej). Strażacy najlepiej jak mogli uczcili swoje święto, które obchodzą 4 maja, w św Floriana, a ks. kan. Stanisław Czerwiński, kustosz jakubowskiego Sanktuarium i ofiara pożaru jest ich kapelanem.

Płonąca plebania Sanktuarium w Jakubowie. (fot. OSP Radwanice za Nasze Miasto Głogów) 

21 czerwca wręczymy po raz IX Głogowską Nagrodę Historyczną „Złoty Bilet czytelników Wehikułu czasu” i dyplomy specjalne. Wyróżnienia zostały przyznane w sposób szczególny i wyjątkowy ze względu na czas i warunki, w którch żyjemy – w czasie najgroźniejszej epidemii. 

Czytaj dalej →

Pisaliśmy rok temu – Niestety, nie odbędą się III Imieniny ulicy 10 Maja tak jak nie odbędzie się wiele innych imprez masowych. Powtarzamy niestety i w 2021 roku – nie odbędą się IV imieniny naszej ulicy. Smutna informacja niedawno dotarła ze Szczecina, gdzie zmarła, przebywająca u córki, Stanisława Karbowińska, która w Głogowie mieszkała od 1945 roku. Pochowana została na cmentarzu przy ul. Legnickiej.

Organizatorzy Imienin ulicy 10 Maja, zaprzyjaźnieni ze sobą sąsiedzi wyszli 10 maja 2020 roku na chwilę przed domy, zrobili zdjęcia. Wśród nich najstarsza mieszkanka, p. Stanisława Karbowińska (z d. Łukaszyk) i jej córka Mirella, urodzona tu 10 maja. (fot. Xeniya Brik).

Covid 19 zabiera dalej swoje ofiary. TZG poniosło niepowetowaną stratę. Zmarł jeden z najstarszych członków Towarzystwa, ks. Aleksander Walkowiak. Godzi się przypomnieć, że 18 maja 2019 roku w kościele pw. Jadwigi Śląskiej w Kłobuczynie, gdzie ksiądz Aleksander Walkowiak 50 lat temu rozpoczynał swoją kapłańską posługę. Z tej okazji odbył się koncert muzyki organowej i kameralnej organizowany cyklicznie przez TZG.

Delegacja TZG składa zyczenia ks. A. Walkowiakowi po opisywanej wyżej uroczystej mszy a przed koncertem. (https://www.tzglogow.pl/2019/05/ i za Nasze Miasto).

4 maja, w dniu św. Floriana swoje święto obchodzą strażacy i hutnicy. Na Ziemi Głogowskiej ochrona przeciwpożarowa funkcjonuje od zakończenia wojny. Rozpoczęto od poszukiwania pozostałości po poprzednikach, którzy działali zawodowo już od połowy poprzedniego stulecia. Przyjeżdżali przedwojenni strażacy ochotnicy i profesjonaliści.

Hutnicy pojawili się w Głogowie natomiast pół wieku temu. W ogniu wytapiają złoto w wielu kolorach. Ciężką i niebezpieczną pracą tworzą produkt finalny wspólnego wysiłku pracowników KGHM.

Druhom – strażakom życzymy jak najmniej pożarów i bezpiecznych powrotów z akcji. Hutnikom bezpiecznej pracy.

60 lat temu powstał Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi. 1 maja 1961 roku utworzono przedsiębiorstwo państwowe Kombinat Górniczo-Hutniczy Miedzi w Lubinie; 12 września 1991 roku, przekształcony w spółkę Skarbu Państwa, którą później wprowadzono na giełdę. Dziś to potężna firma, o ogromnym wpływie na polską i światową gospodarkę. Miedziowy gigant pisze o sobie, że ma wizję bezpiecznej przyszłości, dba o jakość produkcji i środowisko naturalne.

Huta Miedzi „Głogów” to jeden z zakładów Kombinatu. Rozpoczął produkcję dekadę później więc w tym roku obchodzi jubileusz półwiecza. (fot. z 2016 roku, Zbigniew Lipowski)

Wehikuł czasu dziękuje sporej gromadce przyjaciół i sympatyków, którzy pomogli przy składania tego wydania: Marii Kubasik, Jerzemu Akielaszkowi, Antoniemu Bokowi, Marcinowi Kuchnickiemu, Zbigniewowi Lipowskiemu, Wojciechowi M. Kłaniamy się również Głogowskiej Edukacji Kresowej za podarowanie egzemplarza opisywanej niżej książki.

Czytaj dalej →