Wehikuł Czasu

Trwają przygotowania do obchodów jubileuszu 900-lecia Kapituły Kolegiackiej planowanych na wrzesień tego roku. Jeszcze nie wiadomo jaki będą miały kształt ze względu na pandemię. Ale trwają.

Ukazała się już i chyba przeszła do historii okolicznościowa moneta „Jeden Grosz Kolegiacki”. Została wybita w miedzi, w nakładzie 900 sztuk. Tę pamiątkę pozyskał i Wehikuł wpłacając stosowną kwotę jako cegiełkę.

Grosz Kolegiacki bity z Polskiej Miedzi.

Jak będzie, jeszcze nie wiemy. W programie obchodów, oprócz uroczystości religijnych, przewidywano m.in. okolicznościowe publikacje, konferencję naukową, wystawę, koncerty. Poczta Polska wyda znaczek w wielkim nakładzie. Niestety, nie przyjedzie na wystawę księżna Salome. Będzie natomiast z referatem na konferencji Sabina Figurniak, dyplomowany konserwator z Muzeum Narodowego w Poznaniu, która na nasze zaproszenie już w 2012 roku opowiadała w kolegiacie o konserwacji słynnego posągu księżnej głogowskiej.

Kolegiata, 3 października 2012 roku, przed prelekcją konserwator Sabiny Figurniak.                 (fot. Dariusz A. Czaja).

75 lat temu przyjeżdżały na Ziemię Głogowską pierwsze pociągi. Niżej fragment wspomnień świadka – księdza Władysława Włodyki, który na początku czerwca 1945 roku trafił nad Odrę z  kresowych Brodów.

40 lat temu, 26.06.1980, zmarł Adam Królak (ur. 1910), wiceburmistrz Głogowa w latach 1945-1946, działacz zasłużony dla miasta w odbudowie gospodarki, animacji życia kulturalnego i w ocalaniu dóbr kultury, lingwista, badacz i popularyzator kultury, autor wielu publikacji. Pochowany jest na cmentarzu przy ul. Legnickiej.

A jednak się odbyły III Imieniny ulicy 10 Maja. W niewielkim gronie, bez obszernego programu, z zachowaniem wymogów sanitarnych okresu pandemii. Jednak mieszkańcy ulicy zademonstrowali potrzebę sąsiedzkiej jedności. Gratulujemy.

Sąsiedzi z ul. 10 Maja w tym dniu spotkali się na chwilę. (fot. Xenya Brik)

Czy odbędą się XI imieniny Jana z Głogowa? Wehikuł namawia na tak. Przy ławeczce Jana z Głogowa spotykają się 24 czerwca Jaski, Janiny i Janowie. Pamiętamy też o Janach głogowskich z przeszłości. Przypomnijmy kilku z każdej epoki i XXI wieku: Jan Baginski, ludowiec; Jan Baraniecki, radny powiatowy, działacz społeczny w Kotli; Jan Bebel, fotografik, Honorowy Obywatel Głogowa; Jan Bęben, napastnik Chrobrego w latach największych sukcesów; Jan Samuel Bandtkie ze Szlichtyngowej, ojciec Jerzego, Jan Trebul z Głogowa, lekarz Zygmunta Starego.

Dzień dziecka, 1 czerwca, corocznie święto i Wehikuł czasu przypomina również swoje dzieciństwo. Na zdjęciu przedwojenny sierociniec, powojenny hotel Nikodema Piotrowskiego, potem przez wiele lat przedszkole, do którego strach było chodzić Czarną Drogą przez zaczarowane ogrody. Dziś prywatna rezydencja. (fot. R. Sanojca, ze zbiorów M. Szatkowskiego).

Czytaj dalej →

Koronawirus już drugi miesiąc determinuje naszą codzienną egzystencję i dewastuje przyzwyczajenia. Każe nam żyć oddzielnie, ale przez to jesteśmy razem. Wyzwolona została nowa energia, pokłady sympatii i solidarności. Żyjemy inaczej przez to niewidzialne zagrożenie.

Wehikuł, obserwując wirtualnie społeczną aktywność, twierdzi za jednym z mieszkańców, że i w Głogowie „dzieją się niesamowite i dobre rzeczy”.

A napisał Prezydent Rafael Rokaszewicz – „Ludzie sobie pomagają, troszczą się o innych, dbają o siebie nawzajem. Setki kobiet, które potrafią szyć na maszynie, szyją dla innych maseczki. Za darmo. Widzę Was, drodzy mieszkańcy, w tych maseczkach”.

W mieście są kończone prace przy kilku inwestycjach. Blasku nabiera poforteczny obiekt, zwany blokhauzem. O związanych z nim wydarzeniach będzie niżej w kalendarium.

Restaurowany z pietyzmem blokhauz łączy pamiętające czasy wojny z nowoczesnymi metodami rekonstrukcji. Uroku dodają ceglane kroksztyny.

(fot. M. Dytwińska-Gawrońska)

Głogowski Wehikuł czasu wpisując się w hasło i znak chwili – „Zostań w domu” – proponuje jeszcze więcej lektury.

Pan Damian Szymczak, Czytelnik z Leszna, tym razem podesłał nam informacje z Głogowa publikowane w poznańskiej, polskiej gazecie narodowców – „Postęp”. Poniżej przedstawiamy ciekawostki sprzed stu lat, z maja 1920 roku.

Po wspomnieniach młodzieńca ze Lwowa publikowanych w Wehikule czasu w 2018 roku, w którch opisywał swoją drogę do Polski i do Głogowa w 1957 roku, autor nadesłał do Wehikułu opis powojennych lat we Lwowie. Mieszkał tam z rodzicami od urodzenia do chwili wyjazdu, czyli 18 lat.

Obchody jubileuszu 900-lecia Kapituły Kolegiackiej planowane są na wrzesień tego roku. Jak będzie, jeszcze nie wiemy. W programie obchodów, oprócz uroczystości religijnych, przewidywano m.in. okolicznościowe publikacje, konferencję naukową, wystawę, koncerty. Poczta polska wyda znaczek w wielkim nakładzie, a hobbyści wybiją okolicznościową monetę.

Kolegiata od północy, na tle miasta.

O Nagrodach – mimo złego czasu, Organizatorzy przedsięwzięć ponadczasowych podejmują dzialania, by je zrealizować.

Fundacja „Owoc Głogu” od ubiegłego roku przyznaje Nagrody „Gaja” w kategoriach – historia, kultura, sztuka, edukacja, pomoc, oraz Super Gaja. Wyróżnia Głogowian zaangażowanych w swoich branżach. Ania Hamza, prezes Fundacji ogłosiła, że laureatem Nagrody „Gaja” 2020 w kategorii HISTORIA został wybitny Głogowianin, ANTONI BOK.

Wehikuł czasu skierował po konsultacjach do Kapituły pod głosowanie listę Nominatów VIII Głogowskiej Nagrody Historycznej „Złoty Bilet Wehikułu czasu”. Blisko pół setki członków Kapituły odpowiedziało na … Został wybrany Laureat. Nie znamy jeszcze okoliczności wręczenia Nagrody.

Kto otrzyma w tym roku ufundowaną przez prezydenta Rafaela Rokaszewicza rzeźbę Janusza Owsianego? VIII Głogowska Nagroda Historyczna

Niestety, nie odbędą się III Imieniny ulicy 10 Maja. W ubiegłym roku o tej porze Wehikuł pisał: „Bogusia Slifierz, Teresa Grzywacz i Andrzej Ruebenbauer przy wsparciu swoich rodzin i sąsiadów przygotowują radosne spotkanie dużych i małych. Będą zabawy dla dzieci, muzyka na żywo, tort sąsiedzki i gawędy. 10 Maja, w piątek od godziny 16.30, na ulicy, która na kilka godzin zamieni się w deptak”.

Tak było w ubiegłym roku. Kiedy miedzy domami nr 1 i 3 ustawili się uczestnicy zobaczyliśmy za nimi „tło” – budynki przy ulicach Wincentego Kadłubka i Jana Długosza. (fot. M. Kuchnicki)

4 maja, w dniu św. Floriana swoje święto obchodzą strażacy i hutnicy. O hutnikach będzie jeszcze w maju dużo. Dziś życzenia dla druhów z jednostek OSP i strażaków z zawodowej, Państwowej Straży Pożarnej. Na Ziemi Głogowskiej ochrona przeciwpożarowa funkcjonuje od zakończenia wojny.

Koronawirusem zaczęliśmy i zakończymy, choć w innym wymiarze i z innym akcentem. Chciałoby się napisać, że wzniesiemy toast.

Jedna z tradycyjnych wycieczek TZG wiodła w ubiegłym roku przez zielonogórskie winnice. O wycieczce będzie niżej. Tu o najnowszym produkcie z Winnicy Miłosz w Łazie, koło Zaboru, 15 km na wschód od Zielonej Góry. Tym atrakcyjnym wyrobem jest Wino Pandemiczne. Ponoć wybija złe myśli, gwarantuje dobry sen, napawa optymizmem i otwiera świetlaną przyszłość.

Na etykiecie Dr Schnabel von Rom, lekarz podczas epidemii dżumy w Rzymie, w masce dziobowej z rózgą od odganiania się od chorych, by trzymali się z daleka. Tu jedna etykieta, akurat dla produktu o najmniejszej ilości 30 butelek. „Pandemiczna czerwień i pomarańcza ze zdrowego rocznika 2019”, zostały rozlane w ilości kolejno 200 i 100 butelek. Warto zajrzeć na profil „Winnica Miłosz w Łazie” na Fb czy na stronę http://winnicamilosz.pl/?page_id=30. Najprawdopodobniej pozostało już tylko po tych winach wspomnienie, ale kto wie?

Czytaj dalej →

Kiedy miesiąc temu kończyłem pisać marcową wersję Wehikułu, świat i otoczenie były zupełnie Tylko miesiąc i aż miesiąc. Od pierwszego przypadku zakażenia 4 marca w nieodległej Cybince do teraz, kiedy za chwilę tekst pofrunie do Marcina Kuchnickiego administrującego stroną TZG (2.04. godz. 17.30) koronawirusa SARS-CoV-2, który wywołuje chorobę COVID-19, wykryto w Polsce u 2692 osób a zmarło już 51.

Podjęte przez Rząd działania zamknęły nas w domach. Dla własnego dobra trzeba się tym restrykcjom podporządkować. Wielu Polaków (w tym i Wehikuł) nie może jednak pracować zdalnie. Trzymajmy za nich kciuki.

Z wielu stron napływają sygnały o aktywności obywatelskiej i solidarności. W Głogowie, począwszy od działań Prezydenta, inicjatyw Radnych po przedsiębiorczość np. Fundacji Owoc Głogu. Dzięki znanej z niekonwencjonalnej aktywności Ani Hamza powstały np. setki potrzebnych maseczek i zrealizowanych zostało wiele inicjatyw w odpowiedzi na prośby potrzebujących Głogowian.

Prezes Fundacji „Owoc Głogu” w maseczce – dziele jednej z wolontariuszek.

To nie pierwsza epidemia na Ziemi Głogowskiej. Historyk J. Blaschke wyliczył ich kilkanaście. Do 1350 roku szalała tzw. „czarna śmierć”, dżuma przywieziona do portów włoskich ze Wschodu, a roznoszona przez szczury i pasożytujące na nich pchły. W końcu XVI wieku zarazę przywlekły ze środkowej Austrii sprowadzone oddziały wojskowe. Zmarło ponad 70 000 mieszkańców. W ramach obrony przed epidemiami zdecydowano nadzorować urzędowo poziom higieny. Ustanowiono urząd fizyka miejskiego. Jako pierwszy głogowski lekarz wymieniony jest dr Jan Draconites.

W związku z zagrożeniem nie odbędzie się wiele imprez, w tym Dni Głogowa i zaplanowana na 5 kwietnia coroczna rekonstrukcja „Zakończenie walk o Głogów”.

A właśnie mija 75 lat od tamtych wydarzeń. W „Dzienniku działań wojennych” Naczelne Dowództwo Wehrmachtu (OKW) zapisało: „Załoga Głogowa otrzymała polecenie, aby się przebijać. („Die Besatzung von Glogau hat den befehl zum Durchbruch” – wg: Dziennika działań wojennych, Oberkommando der Wehrmacht.

– na drugim końcu świata, niemieckojęzyczny dziennik w Nowym Jorku donosił – „Amerykanie na Okinawie, Patton 162 mile od Berlina, Rosjanie 22 mile mają do Wiednia i … Glogau ist gefallen – Głogów padł”.

Mija również 10 lat od tragicznego wypadku pod Smoleńskiem, gdzie w katastrofie samolotu zginęła oficjalna delegacja państwowa, która miała wziąć udział w obchodach 70 rocznicy zbrodni katyńskiej. O akcentach głogowskich niżej.

Aleja dębów kolumnowych poświęconych pamięci zamordowanych na Wschodzie oficerów wojska i policji oraz pochodzącym z Dolnego Ślaska ofiarom katastrofy smoleńskiej.

Nadszedł czas przyznania VIII Głogowskiej Nagrody Historycznej „Złoty Bilet Wehikułu czasu”.

Wehikuł czasu skierował po konsultacjach do Kapituły pod głosowanie listę Nominatów. Z 19 wskazań wyłoniło się zgodnie z Regulaminem 5 Nominatów, są to:

1. dr med. Marcin Błaszkowski, urodzony w Głogowie lekarz, lingwista, tłumacz, regionalista. Za tłumaczenie na język polski sztuki Andreasa Gryphiusa „Piast”.
2. kan. Stanisław Brasse, za hełmy na wieżach pojezuickiego kościoła pw. Bożego Ciała i rozpoczęcie konserwacji cyklu czternastu płócien XVIII-wiecznej drogi krzyżowej z pracowni Franza Feldera.
3. Dariusz Andrzej Czaja, za całokształt działań w 2019 r., w tym m.in. wydawnictwa (Głogów na widokówce z okresu PRL, Pomnik Dzieci Głogowskich), Kwartalnik „Historyczny Głogów”, stałą cotygodniową rubrykę w Głosie Głogowa, Kalendarz na 900 lecie kapituły kolegiackiej i mnogość inicjatyw materialnych (m.in. pomnik J. Pastoriusa) i inne.
4. dr Sławomira Lisewska, inicjator i koordynator projektu studentów kierunku Nowe Media PWSZ – „Głogów. Miejsca i ludzie. Od dworca PKP do Cukrowni” wraz ze studentami, za ochronę i upamiętnienie dziedzictwa kulturowego – zabytkowego budynku suszarni po byłej Cukrowni „Głogów”.
5. Głogowski Ruch Odkrywców Tajemnic, stowarzyszenie historyczne miłośników i pasjonatów przeszłości, za działania zmierzające do pozyskania i udostepnienia atrakcyjnych turystycznie schronów: 413, 416 i 417 z niemieckiego systemu obronnego „Oderstellung”.

Przypomnijmy, że Głogowską Nagrodę Historyczną (przyznano już siedem) otrzymali dotąd:

I Klub Batalionowy i Stowarzyszenie Miłośników Głogowskich Fortyfikacji „Twierdza Głogów” za Akcję „Zima i Lato w twierdzy” (za 2012)

II Ireneusz Dominiak za cykl prelekcji w Klubie Batalionowym pt. „Głogów jakiego nie znamy” (za 2013)

III Tomasz Mietlicki za portal internetowy „Dziedzictwo przeszłości utrwalone w zabytkach” (za 2014)

IV  Jan Baraniecki i Marek Robert Górniak z zespołem (Karolina Frąszczak,  Marcin Kuchnicki, Tomasz Mietlicki) za edycję pamiętników, relacji i wspomnień (za 2015)V  Dariusz A. Czaja i Aneta Steciąg za „Poli i Stasia wędrówki po Głogowie czyli przewodnik dla dzieci” (za 2016)

VI Arkadiusz Olszewski za film animowany „Obrońcy Głogowa” (za 2017)

VII Intertrans SA za renowację płyty Rheinwalda w forcie Stern (za 2018)

W związku z sytuacją epidemiologiczną tradycyjna Gala wręczenia Nagrody zostaje przesunięta na późniejszy okres.

Wręczenie VII Głogowskiej Nagrody Historycznej. . Statuetkę – rzeźbę Janusza Owsianego odbiera prezes Intertrans SA Kazimierz Kałucki.

Czytaj dalej →

Czy w tym roku wiosna jak w późnym średniowieczu? Kasper Borgeni zapisał w swoim Annales – Roczniku Głogowskim – „ w początku marca 1471 była najlepsza wiosna, ciepła i jasna…”

Wiosna, wiosna ach to ty – Paniom na Dzień Kobiet uśmiechnięte, wiosenne i pełne bukietów kwiatów życzenia składa Wehikuł czasu.

<

Ilustracją jest blankiet telegramu okolicznościowego z okazji Dnia Kobiet wysłany do Pań z głogowskiego Domu Kultury w 1976 roku przez Wojewódzki Dom Kultury w Legnicy (AP w Legnicy, Kronika).

A z marcowych przeszłości polecamy:

17.03.1490, 530 lat temu, król Maciej Korwin nadał miastu herb – tarczę o błękitnym kolorze, na której polu uwidoczniony był kruk, namalowany w swoich naturalnych barwach na gałęzi z trzema sękami. (Ród Hunyadych, z którego pochodził król pieczętował się krukiem i od jego łacińskiej nazwy corvus wziął się przydomek Korwin). Samodzielnie znak węgierskich władców krótko sygnował miejskie dokumenty, bo już książę Zygmunt Jagiellończyk kazał zaprzestać używania tego znaku.

<

Kruk Korwinów na pięciopolowym herbie Głogowa w okresie przed 1939 rokiem. Wyróżnia się tu żółte tło w dolnym, lewym polu. W obecnie obowiązującym herbie tłem dla czarnej głowy byka jest kolor czerwony.

O nieznanym i zapomnianym dyplomacie, polityku, mecenasie i fundatorze z Żukowic.

Żurawie nad Odrą…

Po raz ósmy zostanie wybrany laureat Głogowskiej Nagrody Historycznej Złoty Bilet Wehikułu czasu GNH. Nagrodę objął swoim patronatem i ją wręczy Prezydent miasta Rafael Rokaszewicz. Nominaci otrzymają dyplomy i upominki. Będą też przyznane wyróżnienia specjalne.

Głogowską Nagrodę Historyczną w 2019 roku odebrał Kazimierz Kałucki, prezes firmy „Intertrans” SA za renowację płyty gen. Rheinwalda w forcie „Stern”. Prezydent Rafael Rokaszewicz wręczył po raz pierwszy statuetkę Nagrody, autorstwa artysty rzeźbiarza Janusza Owsianego. (fot. Kacper Chudzik) Czytaj dalej →