Wehikuł Czasu

• – kwiecień 2023 (rok 15/170)

Wydarzeniem mijającego miesiąca był „Wieczór Pamięci Jochena Kleppera” w Teatrze im. Andreasa Gryphiusa. Spotkanie odbywało się z okazji 120 rocznicy

(22 marca 1903 r. w Bytomiu Odrzańskim) urodzin tego niemieckiego pisarza, poety i dziennikarza, który swoje szkolne lata spędził w Głogowie. Nie była to zwykła akademia „ku czci”. Sylwetkę bohatera wieczoru przedstawili dr Martin Sprungala, z Glogauer Heimatbund e.V. i Antoni Bok z Towarzystwa Ziemi Głogowskiej. Pastor Erich Busse z Drezna uznany w Niemczech znawca i popularyzator opowiedział o twórczości J. Kleppera.

Prezes TZG Zbigniew Mazurek oraz Antoni Bok i dr Martin Sprungala, przew. Glogauer Heimatbund e.V (fot. Barbara Popiel)

I właśnie licznie przybyła publiczność (także międzynarodowa) miała okazję uczestniczyć i wysłuchać prawykonania polskiego pieśni Jochena Kleppera „Die Nacht ist vorgedrungen” (Noc się rozpraszała) z muzyką J. Petzolda. Tekst przetłumaczyli Antoni Bok i Katarzyna Swędrowska, a kompozycję odśpiewał Kwartet z MOK. Jednak to jeszcze nie był koniec, a dopiero połowa. Organizatorom udało się zaprezentować film niemiecki z 2021 roku, „Godzina cienia” wg scenariusza i w reżyserii Beniamina Martinsa. Ostatnie godziny Kleppera i jego żydowskiej żony oraz pasierbicy zostały przedstawione we wstrząsający sposób, że zło zaczyna się od nienawiści. Opinie widzów są zbliżone – wspaniały człowiek, humanista i esteta musiał wybierać w „ofercie” hitlerowskiego zwyrodnialca. Oglądajacy byli pod wrażeniem, w przejmującej ciszy kontemplując film. Należy podkreślić, że to było kolejne przedsięwzięcie na wysokim poziomie organizacyjnym i artystycznym, wykonane dzięki znakomitej współpracy TZG i MOK.

Psalm napisany przez J. Kleppera zaśpiewały Wiktoria Wróbel, Hanna Kozieł, Dorota Drozd i Joanna Biały z Miejskiego Ośrodka Kultury (fot. Barbara Popiel)

Niespodzianie mija 120 rocznica podpisania umowy magistratu z resortem wojny o likwidacji większej części umocnień fortecznych. Dla Głogowa dopiero teraz nastał wiek XX. Niżej relacja z uroczystości bogatej w wydarzenia, zamieszczona już następnego dnia (2.04.1903) w Niederschlesischer Anzeiger. Tłumaczenie Damian Szczepanowski. Tekst po raz pierwszy zamieszczony został przed laty na łamach Głogowskiego Forum Historycznego.

Wysadzanie fortecznej konstrukcji Bastionu Zamkowego (fot. ze zbiorów M. Błaszkowskiego)

Kwiecień rozpoczyna I Głogowski Festiwal Historyczny organizowany z okazji 78. rocznicy zakończenia walk o Głogów. Już w sobotę, 1 kwietnia, na głogowskim rynku, jak zapowiada Prezydent Rafael Rokaszewicz, odbędzie się największe wydarzenie historyczne w Polsce z udziałem m.in. 200 rekonstruktorów i 50 postaci historycznych??. Można będzie również obejrzeć pokazy uzbrojenia, zakończone współczesną, „nieśmiertelną” grochówką wojskową. Wśród specjalnych gości są popularni dziennikarze Bogusław Wołoszański i Łukasz Kazek, którzy opowiedzą o swoich dociekaniach.

Z kolei przybywający na zaproszenie TZG Robert Primke, Maciej i Wojciech Szczerepa – historycy oraz wydawcy książek o historii Dolnego Śląska i Ziemi Lubuskiej w okresie II wojny światowej zaprezentują najnowsze publikacje, a także wyniki badań historycznych dotyczących walk o Głogów w 1945 roku.

Cieszymy się, że ubiegłoroczna inicjatywa (odwołana z powodu rosyjskiej agresji na Ukrainę) doszła do skutku. Zapraszamy!

Pięć lat temu była piękna pogoda i rekonstrukcja zdarzeń z 1945 roku wypadła okazale. Jednym z „bohaterów” był T-34, legendarny czołg czerwonoarmistów (fot. K. Chudzik)

Z okazji nadchodzących Świąt Wielkanocnych Głogowski Wehikuł czasu wszystkim swoim czytelnikom przekazuje życzenia Zdrowia i nadziei, cierpliwości i zdolności wytrwania, umiejętności wykorzystania darowanego czasu i przede wszystkim szczęśliwych świąt.

Odkąd jeszcze w końcu XX wieku na lubelskich bazarach pojawili się handlowcy z Ukrainy jednym z chętnie kupowanych drobiazgów były drewniane pisanki. Dziś je przypominamy, bo znajdą się na stole obok polskich, domowych, gotowanych w cebuli i drapanych pracowicie przez najmłodsze latorośle.

Wszelkie pytania i uwagi prosimy kierować na adres wehikulczasuglogow@interia.pl

Czytaj dalej →

Rozpoczynamy piętnasty rok Wehikułu czasu. Nie jest to okazja do specjalnego świętowania, choć i byłby następny powód. Już po raz 250 ukazuje się w tygodniku Głos Głogowa rubryka Wehikułu czasu ze zdjęciem i stosownym opisem. O tym piszemy w notce specjalnej niżej.

Koniec pewnej epoki. Na Ostrowie Tumskim 19 lutego rozpoczęto rozbiórkę charakterystycznego budynku Ligi Obrony Kraju (LOK).

W 1968 r. zespół inżynierów, członków Klubu Oficerów Rezerwy LOK, opracował w czynie społecznym dokumentację budowy bazy szkoleniowej LOK na bazie zachowanej konstrukcji szkieletowej obiektu przedwojennej rafinerii cukru na Ostrowie Tumskim. Na początku lat 70. rozpoczęto budowę siedziby. Od 1973 roku urządzono w niej Ośrodek Szkolenia Zawodowego Kierowców i Przysposobienia Obronno-Politycznego LOK.

  Uroczyste otwarcie Ośrodka LOK (fot. R. Sanojca, ze zbiorów M. Szatkowskiego)

Znalazły tu siedzibę kluby, prowadzące działalność statutową: wodny, łączności, pracownia szkutnicza, OSZK, Klub OR i biura. Po blisko ćwierćwieczu, kiedy Głogów nawiedziła wielka powódź, mimo zaangażowania członków klubów, nie udało się uratować przed wodą części majątku i znajdujących się w piwnicach archiwów, które zostały zalane i zniszczone. Wraz ze zmianami gospodarczymi i społecznymi malało zainteresowanie działalnością. Wymyślono więc takie rozwiązanie.

Był LOK…Będzie blok (fot. Czytelnik Wehikułu – dziękujemy)

Z ostatniej chwili

Ukazał się przed kilkoma dniami w Lesznie i Wschowie już XIII pokonferencyjny tom artykułów i referatów przedstawionych na kolejnej konferencji naukowej zorganizowanej tym razem w roku stulecia ustanowienia granicy państwowej pomiędzy Polską i Niemcami (1920 r.). Zawiera materiały badaczy zajmujących się problemami pogranicza. Ich zainteresowania objęły wydarzenia od średniowiecza do 1939 roku. Recenzję naukową przedstawił dr hab. Tomasz Nodzyński, prof. UZ, a graficznie oprawiła Alina Mielcarek. Dziś prezentujemy okładkę z informacją, że wśród artykułów jest też praca autora Wehikułu czasu, jak i artykuły odnoszące się do roli nadgranicznej Festung G. W najbliższym czasie przedstawimy omówienie w ramach cyklu Z lektur Wehikułu.

Wydawnictwo Stowarzyszenia Czas ART zer Wschowy i Muzeum Okręgowego w Lesznie

Wraz z końcem ferii kresu dobiegła tegoroczna, XV „Zima w Twierdzy Głogów”. Tradycyjna już impreza dla miłośników historii jest okazją do prezentacji niedostępnych na co dzień miejsc w Głogowie, jak również w bliższej i dalszej okolicy. W tym roku uczestnicy pojechali do Leszna, Szczecina i Wschowy i zwiedzili podziemia m.in. dworca kolejowego.

Przed dworcem kolejowym w Głogowie – perłą XX- wiecznego modernizmu (fot. dgl news)

Czytaj dalej →

Styczeń zakończył się niedzielnym, już 31 – finałem Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. W ogólnopolskiej akcji tradycyjnie uczestniczyli głogowianie, którzy w tym roku zebrali 227 609,82 złote. W licytacji dzięki możliwościom wirtualnym uczestniczył i Wehikuł, który miał w tym wyniku swój, choć niewielki udział. Z kronikarskiego obowiązku przypomnijmy, że w zeszłym roku zebrano w Głogowie ok. 150 tys.

Okolicznościowe pierniczki w trakcie głogowskiego finału (fot. MOK)

W 2023 roku przypada 550. rocznica urodzin Mikołaja Kopernika oraz 480. rocznica jego śmierci. Polski astronom, matematyk, lekarz, prawnik i ekonomista; twórca teorii heliocentrycznej, w latach 1491-1495 studiował quadrivium (arytmetyka, geometria, muzyka i astronomia) na Akademii Krakowskiej. Jego nauczycielem był m.in. Jan z Głogowa, który prawie przez czterdzieści lat wykładał łacinę, filozofię arystotelesowską i astronomię na Akademii Krakowskiej.

Jan z Głogowa, linoryt Henryka Bacy (zbiory GWC)

Zima w Twierdzy 2023 – Wielkimi krokami zbliża się kolejna edycja ZIMY W TWIERDZY GŁOGÓW.

To już będzie 15. odsłona dwutygodniowej imprezy, która rokrocznie odbywa się podczas zimowych ferii. Tradycyjnie już uczestnicy wydarzenia będą poznawać historię i ciekawe miejsca w Głogowie i okolicy. Głogowski Wehikuł czasu od początku kibicuje akcji i materiałami wzbogaca wiedzę uczestników. Zapraszamy do lektury i do udziału w spacerach.

Szczegóły na plakacie i w Internecie. Zapraszamy!

Program XV akcji „ZIMA W TWIERDZY GŁOGÓW 2023”

Prawie w przeddzień rocznicy śmierci (6 lutego 2022 r.) Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (łac. chwała sztuce) dla Telemacha Pilitsidisa odebrała z rąk Wojewody dolnośląskiego – Jarosława Obremskiego Roma Pilitsidis (26 stycznia 2023 r.).

Niedawno minęła 100 setna rocznica urodzin Mentora głogowskiego artysty – Jerzego Nowosielskiego. Niżej, w rubryce Z lektur Wehikułu, o ostatniej książce Mistrza Telemacha.

Czytaj dalej →

– W styczniu Nowego Roku 2022 pytaliśmy – czy będzie lepszy? Pandemia w swojej kolejnej fali z wariantem Delta weszła wtedy na szczyt. Codziennie podawane dane trwożyły. Pojawił się i w Polsce wariant Omikron.

Z Głogowa nad wschodnią granicę na Podlasiu pojechali żołnierze z 4 Batalionu Inżynieryjnego i policjanci z Wydziału Ruchu Drogowego KPP. Do tych pierwszych należała budowa zabezpieczeń na granicy wschodniej, a do tych drugich kontrola i nadzór szlaków komunikacyjnych i osób nielegalnie przedostających się na teren RP.

– XXIV Zimowe Igrzyska Olimpijskie – odbywające się w Pekinie w dniach 4–20 lutego 2022 r. nie przyniosły polskiej reprezentacji worka medali – wrócili z brązowym medalem Dawida Kubackiego. Sportowe relacje brzmiały w cieniu informacji o zagrożeniu wojną. I jeszcze w lutym stało się.

– Wojna na Wschodzie. 24 lutego 2022 r. we wczesnych godzinach porannych oddziały sił powietrznych, lądowych i morskich Federacji Rosyjskiej z kilku kierunków zaatakowały bez wypowiedzenia wojny Ukrainę.

Momentalnie pojawiło się hasło:

Solidarni z Ukrainą! Солідарні з Україною!

I głogowianie stanęli na wysokości zadania. Na przejścia graniczne pojechały spontanicznie samochody z zebranymi, potrzebnymi artykułami, strażacy podarowali karetkę, mieszkańcy zaczęli przyjmować pod swoje dachy uchodźców.

Jedna z wielu okazji by wrzucić datek i przypiąć sobie znaczek – tu w klubie batalionowym

– Epidemia w odwrocie – ogłosił Minister Zdrowia, że od 1. kwietnia zamiast pandemii, mamy „normalną” chorobę – „ale czy Covid o tym wie?”. Jak się przez ostatnie miesiące okazało, epidemia naprawdę się odwróciła.

– 200 lat od śmierci, 275 lat od urodzin i 225 od powstania „Pieśni Legionów Polskich we Włoszech”, 95 lat od ustanowienia Pieśni Legionów polskim hymnem narodowym Sejm RP – „przekonany o wyjątkowym znaczeniu dorobku Józefa Wybickiego, oddając hołd jego dokonaniom” – ustanowił 2022 rok, rokiem Józefa Wybickiego. Inspirowaliśmy obchody pod głogowskim pomnikiem.

• 

Koperta pierwszego dnia obiegu, tzw. całostka filatelistyczna

Miało miejsce uroczyste podpisanie Aktu Erekcyjnego i wmurowanie Kapsuły Czasu Hospicjum Głogowskiego

Aleksandra Glińska i Emilia Szajowska, liderki przedsięwzięcia (fot. M. Komperda)

– Katastrofa ekologiczna nad Odrą?  Już 26 lipca pojawiły się sygnały o masowym śnięciu ryb w górnej Odrze. Katastrofa wraz z prądem wody płynęla ku Bałtykowi, a na początku mocowały się z nią samorządy, PZW i ekolodzy. Kiedy wkroczyło państwo, zasięg skażenia był ogromny i już międzynarodowy. W Głogowie zamknięto możliwość korzystania z Mariny.

Najprawdopodobniej szybkość spływu i wody opadowe po ulewach „świeże i czyste” wypłukały powód śnięcia ryb. Trwa do dziś (styczeń ‘23) wyjaśnianie przyczyn. I nadal niewiele w tej kwestii wiadomo. Sprawą zajmuje się prokuratura, ale w Zatoce, jak mówią fachowcy, jest sielankowo. Brodzą czaple, pływają ryby…

– Najsmutniejsze informacje z opowieści o zdarzeniach ubiegłego roku to wieści o odejściach znanych i wielkich ludzi naszego świata i okolic.

Brytyjska królowa zmarła 8 września na zamku Balmoral w Szkocji w wieku 96 lat, z których 70 spędziła na tronie. Pele (Edson Arantes do Nascimento), legenda piłki nożnej i były minister sportu Brazylii zmarł w wieku 82 lat. Papież senior Benedykt XVI zmarł w ostatnim dniu 2022 r.

W Polsce zmarli m.in. Franciszek Pieczka i Jerzy Trela, jedni z najwybitniejszych polskich aktorów.

W Głogowie pożegnaliśmy zaś m.in. artystę – Telemacha Pilitsidisa. Bez wątpienia był jednym z najbardziej znanych i rozpoznawalnych twórców naszego miasta, z którym związany był od 1976 r. Za swój wkład w rozwój lokalnej kultury otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Miasta Głogowa.

Artysta w głogowskiej pracowni (Fot. I. Owczarek)

W Poznaniu zmarł Jerzy Gurawski, autor projektu kościoła pw. Najświętszej Maryi Panny Królowej Polski na os. Kopernik i projektant Domu Uzdrowienia Chorych przy głogowskiej kolegiacie.

Za nami pierwsze ataki zimy, choć ziemia głogowska nie została szczególnie doświadczona, Wehikuł czasu walczący ze śniegiem na krańcach wschodnich przypomina o obowiązkach właścicieli posesji w trakcie zimowych opadów. O tym, że nie jest to nowy wymóg, przypomniał nam regionalista z Przemkowa Eugeniusz Cipura, który opublikował znalezione w gazecie Primkenauer Wochenblatt (R: 2, nr 6, 7.02.1858 r.) ogłoszenie urzędowe Administracji Policji Miejskiej następującej treści:W związku z występującymi obecnie opadami śniegu zwraca się uwagę, że każdy właściciel domu ma obowiązek odśnieżać chodnik przed swoim domem, aby uniknąć nałożenia na niego policyjnego mandatu. Przemków, 2.02.1858 r.

Odśnieżony Głogów w styczniu 2013 r., dziesięć lat temu

Przypominamy też przypadające w styczniu jubileusze:

– 18 stycznia 1423, 600 lat temu, w Szlezwiku, w północno-zachodniej Europie zmarł nagle książę głogowski, Henryk X zwany Rumpoldem.

– 6 stycznia 1523, 500 lat temu, król Czech, Władysław Jagiellończyk skierował do Rady Miejskiej Głogowa specjalny list.

– 21 stycznia 1573, 450 lat temu, zmarł w Głogowie Joachim Cureus (ur. 23 października 1532 r. w Kożuchowie k. Nowej Soli), lekarz, przyrodnik, historyk, autor Schlesische General Chronika (1585).

– 1 stycznia 1973, 50 lat temu, powstały gminy wiejskie w kształcie zbliżonym do dzisiejszego. Gminy mają już 50 lat i jakoś cicho?

Czytaj dalej →