Sejmik Województwa Dolnośląskiego z okazji Jubileuszu 80 lecia działalności ruchu regionalistycznego w Głogowie przyznał Odznakę Honorową Złotą Zasłużony Dla Województwa Dolnośląskiego dla Towarzystwa Ziemi Głogowskiej.

Odznaczenie w imieniu Przewodniczącego Sejmiku Województwa Dolnośląskiego wreczył Radny Wojewódzki Marcin Borys, które symbolicznie odebrali obecny Prezes TZG Zbigniew Mazurek, Prezes Honorowy TZG Rafael Rokaszewicz i Prezes Towarzystwa Miłośników Głogowa Stefan Koper.

Sejmik Województwa Dolnośląskiego przyznał:
– Odznaki Honorowe Złote Zasłużony Dla Województwa Dolnośląskiego dla: Urszuli Zięby, Henryka Ciejki i Zbigniewa Mazurka.
– Odznakę Honorową Srebrną Zasłużony Dla Województwa Dolnośląskiego dla Zdzisława Błażejewskiego.

W bieżącym roku przypada 80 lat ruchu regionalnego w Głogowie. Z tego też powodu, 11 grudnia 2025 roku, Towarzystwo Ziemi Głogowskiej zorganizowało w Teatrze im. Andreasa Gryphiusa okolicznościową  Jubileuszową Galę, przedstawiając w jej trakcie swój dorobek oraz dziękując najbardziej zasłużonym regionalistom.

 Najstarsza wzmianka o regionalnej organizacji w naszym mieście pochodzi już z XIX wieku. Pod koniec listopada 1823 r., powstało w niemieckim Glogau „Stowarzyszenie Dla Dziejów Głogowa” i było najstarszym towarzystwem historycznym na Śląsku. Już w polskiej rzeczywistości, tuż po zakończeniu działań II wojny światowej w 1945 r., w zniszczonym mieście, osiedlili się pierwsi polscy osadnicy, wśród których był Adam Królak – wiceburmistrz miasta i autor pierwszego po wojnie przewodnika po Głogowie i Ziemi Głogowskiej (wydanego w 1954 r.). Z jego inicjatywy powstało w mieście „Koło Kulturalno-Oświatowe”, skupiające początkowo kilkunastu entuzjastów (w zarządzie znaleźli się jeszcze: sekretarz Leon Drabent i skarbnik Nikodem Piotrowski). Koło te stając się jednym z najstarszych powojennych towarzystw na Śląsku, prowadziło szeroką działalność, organizując m.in.: amatorskie przedstawienia teatralne, zabawy taneczne, zwiedzanie ruin miasta, kursy pisania na maszynie i kursy języków obcych. Zbierano również przedmioty zabytkowe, a po zakupie aparatu projekcyjnego wyświetlano mieszkańcom Głogowa filmy oświatowe. Podjęto również pierwsze próby odtworzenia miejskiego muzeum.

Adam Królak, autor pierwszego przewodnika po ziemi głogowskiej w języku polskim.

Dzięki prężnej działalności Koła i akcji zbierania polskich książek, od 1946 r. pod Zarządem Władz Miejskich, rozpoczęła funkcjonować Biblioteka Miejska. Ważnym wydarzeniem było też pierwsze powojenne miejskie czasopismo pt. „Kronika Głogowska”, dostarczające mieszkańcom informacje o Głogowie. Łącznie wydano 11 numerów, pisanych na maszynie i powielanych kalką. Już w 1947 r., zrodziła się myśl powołania do życia Towarzystwa Ziemi Głogowskiej, którą udało się zrealizować 4 lata później. Wówczas kilku działaczy Koła; na czele z Adamem Królakiem; utworzyło organizację pod tym szyldem, stawiając sobie szersze zadania m.in. współudział w odbudowie miasta i organizację życia kulturalnego we wsiach ziemi głogowskiej. Ówczesne realia polityczne doprowadziły jednak dość szybko do rozproszenia TZG na kilka różnych organizacji, w których działały zresztą przeważnie te same osoby.

Rozproszona działalność lokalnych regionalistów w połowie lat 50. ubiegłego wieku zaczęła podupadać, stąd po 1956 r. powołano do życia kilka nowych organizacji: Klub Inteligencji Miasta Głogowa i Społeczny Komitet Redakcyjny Radiowęzła. Wzmożona działalność społeczników spowodowała również reaktywację m.in. Domu Kultury oraz powstanie Ogniska Muzycznego. Działaczy pragnących tworzyć nowe organizacje kulturalne nie brakowało, stąd powstały jeszcze i funkcjonowały: Towarzystwo Miłośników Ziemi Głogowskiej i Towarzystwo Rozwoju Ziem Zachodnich.

Wizerunek Mieczysława Kaczkowskiego w sali jego imienia w głogowskim zamku.

31 stycznia 1965 r. w czasie trwania Głogowskiego Sejmiku Kultury, urzeczywistnił się postulat rozwiązania istniejących mniej lub bardziej formalnie grup działaczy kulturalnych i połączenia wszystkich w jedno stowarzyszenie pod nazwą „Głogowskie Towarzystwo Kultury”, którego pierwszym przewodniczącym został Marian Tusz. Nowa organizacja dużą aktywność wykazała w okresie obchodów tysiąclecia państwa polskiego, organizując odczyty historyczne, dyskusyjne spotkania klubowe oraz wystawy plastyczne i fotograficzne. Tego typu spotkań odbyło się ponad sześćdziesiąt.

Do innych najważniejszych przedsięwzięć GTK należy zaliczyć organizowanie sesji popularnonaukowych i wystaw. Zrealizowano też inne projekty jak choćby utworzenie Izby Muzealnej w Bibliotece Powiatowej, współudział w organizacji Muzeum Hutnictwa i Odlewnictwa Metali Kolorowych, powołanie Społecznego Komitetu Budowy Pomnika Dzieci Głogowskich (odsłonięcie miało miejsce dopiero 1 września 1979 r.), ogłoszenie konkursu na odbudowę Starego Miasta czy współudział w wydaniu wydawnictw popularyzujących przeszłość i odbudowę Głogowa.

12 maja 1977 r. odbył się kolejny Sejmik Kultury, podczas którego postanowiono zmienić dotychczasową nazwę GTK na Towarzystwo Miłośników Głogowa. Przewodniczącym nowej organizacji został dotychczasowy prezes GTK – Mieczysław Kaczkowski. Towarzystwo dołączyło do grona członków Dolnośląskiego Towarzystwa Społeczno-Kuluralnego z siedzibą we Wrocławiu (dziś Dolnośląskie Towarzystwo Regionalne). Działalność TMG w latach 80. nie była szczególnie aktywna, nie sprzyjała temu bowiem ówczesna sytuacja polityczna a przede wszystkim nieustanny brak środków finansowych. Udało się jednak w tym czasie wydać kilka wartościowych publikacji, w tym m.in. dotyczące miasta tzw .„Jednodniówki” – wydawane sporadycznie już od 1959 r., głównie przy okazji konkretnych miejskich wydarzeń. Natomiast wiosną 1983 r. TMG popisało się kolejną ciekawą inicjatywą, dzięki której powstał miejski hejnał, którego autorem jest głogowianin Kazimierz Walendzik. W tym czasie również, przy Towarzystwie, powstał Komitet Pionierów Głogowa.

Wraz z nastaniem nowej – politycznej rzeczywistości, zauważalne było rosnące z każdym kolejnym rokiem ożywienie inicjatyw TMG. Szczególnie po 1991 r. i przy współpracy z głogowskim Muzeum Archeologiczno-Historycznym, odbyło się szereg prelekcji poświęconych przeszłości ziemi głogowskiej. Spotkały się one ze sporym zainteresowaniem głogowian i to do tego stopnia, że pod koniec 1994 r. TMG powołało do życia Uniwersytet Ziemi Głogowskiej z bogatą ofertą wykładów dla mieszkańców miasta i okolic.

Prelekcja dr Janusza Chutkowskiego w ramach Uniwersytetu Ziemi Głogowskiej.

Towarzystwo Miłośników Głogowa pod taką nazwą funkcjonowało do 30 września 1995 r. Wówczas w trakcie obrad Sejmiku uchwalono powrót do istniejącej w latach 50. nazwy Towarzystwo Ziemi Głogowskiej, funkcjonującej zresztą do dziś. Zmiana szyldu podyktowana była sferą zainteresowań członków nie tylko samym Głogowem, ale również ziemią głogowską a w szczególności terenu byłego powiatu głogowskiego w granicach do 1950 r. Organizacja funkcjonuje do dziś, skupiając się głównie na wydawnictwach ale też wycieczkach, wykładach, konferencjach i historycznych happeningach. 

Najbardziej znaną dziś serią wydawniczą TZG jest zeszytowa Encyklopedia Ziemi Głogowskiej. Od 1993 r. ukazało się do dziś łącznie 85 zeszytów. Od 2008 r. funkcjonuje internetowe wydanie EZG – Glogopedii z poprawionymi i uzupełnionymi hasłami.

W 1992 r. prezesa Towarzystwa Leszka Lenarczyka zastąpił Jerzy Sadowski. Obok niego, największe zasługi w rozwój organizacji w latach 90., wniósł również dr Janusz Chutkowski. W 2001 r. prezesem TZG został były prezydent Głogowa – Jacek Zieliński, którego po 3 latach zastąpił Rafael Rokaszewicz – pełniący tę funkcję przez 10 lat, a którego zastąpił Zbigniew Mazurek. W 2004 r. przy współpracy TZG oraz Telewizji Polskiej, powstał film dokumentalny „Festung Glogau”, dotyczący oblężenia miasta w 1945 r. W  drugiej połowie lat dwutysięcznych Towarzystwo tzw. „cegiełkami”, włączyło się do akcji mającej na celu powrót do Głogowa XV-w. dzieł sztuki: „Św. Hieronima Pokutującego” oraz „Madonny z Dzieciątkiem” Łukasza Cranacha. Pierwsze z nich, wywiezione z Głogowa w czasie II wojny światowej, powróciło do miasta w 2009 r. Drugie do dziś przetrzymywane jest przez Rosję.

Jerzy Sadowski – prezes TZG w latach 1992-2001.

Jacek Zieliński – prezes TZG w latach 2001 – 2004

Rafael Rokaszewicz – prezes TZG w latach 2004 – 2014

Zbigniew Mazurek – prezes TZD od 2016 roku

Towarzystwo Ziemi Głogowskiej może  poszczycić się prestiżowymi wyróżnieniami, m.in. za promocję odbudowy głogowskich zabytków, Starego Miasta, rozpowszechnianie wiedzy o mieście i jego historii, TZG uhonorowano w 2003 r. Dyplomem „Piękniejsza Polska” akcji pod patronatem Prezydenta RP Aleksandra Kwaśniewskiego i Telewizji Polskiej. W tym samym roku organizację wyróżniono też w kategorii inicjatywy na rzecz kultury i dziedzictwa narodowego w ramach V edycji konkursu na Najlepszą Inicjatywę Obywatelską „Pro Publico Bono”. W 2005 r. z rąk Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego – Kazimierza Michała Ujazdowskiego TZG otrzymało Dyplom za „Wybitne osiągnięcia edukacyjne wśród młodzieży i społeczeństwa”. W roku bieżącym z kolei otrzymało Złotą Odznakę „Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego”.

Zimowy Głogów’25 zalewa nas deszczem albo zachwyca grudniowym słońcem, choć już złotej jesieni nie ma. Przypomnijmy charakterystyczne miejsce naszego miasta w śniegu. Choć trudno uwierzyć, to było całkiem niedawno.

Prezentujemy w pewnym sensie wydanie specjalne Wehikułu czasu. By wpisać się w grudniową, specjalną atmosferę, przypominamy wydarzenia z przeszłości Głogowa, które miały miejsce w okresie świąteczno–noworocznym.

Śnieżny, zimowy Głogów w nieodległej przeszłości (fot. Zbigniew Lipowski)

11 grudnia 2025, uroczystym spotkaniem w Teatrze Miejskim im. Andreasa Gryphiusa uczczono jubileusz 80 lat lokalnego ruchu regionalistycznego i Towarzystwa Ziemi Głogowskiej.

Wśród licznie zgromadzonych gości: byłych i obecnych regionalistów, parlamentarzystów, samorządowców, reprezentantów instytucji, organizacji i firm współpracujących z Jubilatem przedstawiciel Sejmiku Dolnośląskiego wręczył przyznaną TZG Złotą Odznakę Honorową Zasłużony dla Województwa Dolnośląskiego. Symbolicznie wyróżnienie odebrali Zbigniew Mazurek, obecny Prezes i dr inż. Stefan Koper wraz z Rafaelem Rokaszewiczem, byłym Prezesami. Wręczono również Odznaki Zasłużonych działaczom. Prezydent przyznał Medale Honorowe Miasta Głogowa.

Padło wiele miłych, wypowiadanych zwykle w takich chwilach słów, wręczono podziękowania aktywistom i Przyjaciołom. Scena Teatru z trudem mieściła wyróżnionych i tych, którym TZG dziękowało. Odsyłamy do relacji w mediach i na stronie Towarzystwa.

W trakcie zaprezentowano również i przekazano uczestnikom książkę, monografię stowarzyszenia, o której piszemy niżej. Spotkanie zakończył koncert fortepianowy Leonharda Krahforsta z odniesieniem do koncertu F. Lista grającego na deskach Teatru przed laty. 

Sala teatralna w trakcie jubileuszowego spotkania (fot. Marek R. Górniak)

Wydawcy książek jak zwykle kończą rok wysypem nowości. Dotyczy to również rynku lokalnego. Piszemy obok o monografii TZG, dołącza do niej również już 85 zeszyt Encyklopedii Ziemi Głogowskiej. Stefan Górawski właśnie przedstawił swój piąty już (znakomity) kryminał – Gorycz spełnionej zemsty. Marek A. Koprowski, w wydawnictwie Replika „machnął” opowieść Twierdza zroszona krwią. Polski Głogów w rękach Niemców i Sowietów (ponoć znakomicie się sprzedaje). Natomiast Dariusz Andrzej Czaja, z pięknymi ilustracjami Anny Bigos elegancką książeczkę Głogów w czasach wojen Bolesława Chrobrego. Z okładek ostatnich dwóch książek Wehikuł dowiedział się, że wydane zostały pod patronatem TZG.

W roku 2026 w ramach Budżetu Obywatelskiego w Głogowie, realizowanych będzie 13 projektów, które mieszkańcy wybrali w głosowaniu. W tegorocznym głosowaniu Budżetu Obywatelskiego uczestniczyło 4997 osób (każdemu mieszkańcowi przysługiwały dwa głosy – jeden na okręg ogólnomiejski i jeden na okręg osiedlowy). Dużym beneficjentem Budżetu są przedszkola. Natomiast naszą radość wzbudził fakt, że w I Okręgu Konsultacyjnym jednym z trzech finansowanychbędzie projekt: „Imieniny ulicy 10 Maja – integracja mieszkańców” (kolejna edycja + kontynuacja) – oszacowano na kwotę 10 000 zł. Gratulujemy pomysłodawczyni imprezy.

Wraz z numerem 202 kończymy wydawanie comiesięcznego „Wehikułu czasu”. Za nami blisko 17 lat, 202 miesiące odkrywania i prezentowania dziejów Głogowa. Zostawiam w Internecie ponad 2000 stron maszynopisu, kilka tysięcy fotografii i wiele emocji. Dziękuję czytelnikom za pomoc, lekturę i reakcję. Gratulujemy jeszcze raz laureatom trzynastu edycji Głogowskiej Nagrody Historycznej „Złoty Bilet Wehikułu czasu”. Jesteśmy dumni, że mogliśmy naszym „Feniksem Nadodrzańskim” obdarować i wyróżnić Wybitnych Głogowian. Mamy nadzieję, że dyplomy Złotych Biletów i głogowskie obrazki Wehikułu Małgorzaty Maćkowiak, które trafiły do wielu z Was, nie pozwolą o tej kilkunastoletniej działalności zapomnieć.

Wehikuł czasu wypełnił swoje zadania: mobilizował i inspirował głogowskich regionalistów i pasjonatów; stał się źródłem wiedzy o przeszłości miasta, pomocą dla wielu twórców, czasami też „ściągą”. Pomaga w tym jednotomowa podróż: Wehikułem czasu przez dzieje Głogowa, wydana dzięki zaangażowaniu Prezydenta Rafaela Rokaszewicza. Jak okazało się, to dzieło było potrzebne, co widać m.in. po najnowszej publikacji wydawnictwa „Replika”. Otóż znany pisarz, dziennikarz, historykMarek A. Koprowski znający Głogów ze spotkań organizowanych przez Głogowską Edukację Kresową i studenckiej przyjaźni z głogowianinem, nieżyjącym już Tomaszem Kurzawą (kolegą Wehikułu z Mechanika), napisał książkę Twierdza zroszona krwią. Polski Głogów w rękach Niemców i Sowietów, Poznań 2025. Najczęściej cytowanym autorem spośród doborowego grona twórców, z których pracy szeroko korzystał, jest piszący te słowa. Tak, więc Wehikuł znalazł zastosowanie.

Nie byłby Wehikuł taki jaki był, gdyby nie Maria Kubasik i Marcin Kuchnicki. Dziękuję.

Akwarelą znanej głogowskiej artystki Małgorzaty Maćkowiak Wehikuł czasu od 2022 roku dziękował za współpracę, dziś ją pokazujemy Czytelnikom

Z okazji zbliżających się Świąt składamy Wehikułowe życzenia świąteczne i noworoczne.

Jednak Wehikuł czasu ze swoim charakterystycznym już logo nie znika z głogowskiej przestrzeni.

Zapraszamy do znanego Wam przecież NIECODZIENNIKA WEHIKUŁU CZASU – https://www.facebook.com/glogowskiwehikulczasu/

Screen statystyki Niecodziennika Wehikułu czasu w grudniu 2025. Wyświetlenia zapowiedzi 200 numeru Wehikułu czasu – ponad 12 tysięcy wyświetleń.

Mikołajkowy Spływ Płetwonurków Odrą w Głogowie to inicjatywa członków Ochotniczej Straży Pożarnej – Oddział Ratownictwa Wodnego w Głogowie. Narodziła się w 2008 r. Impreza stała się już swoistą tradycją wśród okolicznych środowisk nurkowych. Corocznie w spływie bierze udział około 100 płetwonurków-Mikołajów, którzy pokonują wpław odcinek rzeki o długości około 2,7 km./